Het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) zet bijna 5000 foto’s online (juni 2023) van de in 1917 geboren vakfotograaf Johan van Eerd.
Liefhebbers kunnen zijn gehele oeuvre nu meer dan 40 jaar na zijn overlijden via www.bhic.nl/fotos bewonderen. De collectie die zich voornamelijk richt op Veghel en omstreken (tussen 1938 – eind jaren ‘70) kenmerkt het voor- en naoorlogse tijdsbeeld van Brabant. De collectie bestaat uit dia’s, negatieven, zwart-wit foto’s en kleurenfoto’s en omvat uiteenlopende thema’s, zoals de Tweede Wereldoorlog, veranderende straatbeelden, gebeurtenissen, mensen en het rijke Roomse leven.
Geboren fotograaf
Johan zou aanvankelijk in de voetsporen treden van zijn vader Jan, die vanaf 1900 een bakkerij/patisserie in Veghel runde. Maar bakkerseczeem noopte de jongeman zijn plan drastisch te herzien. Al gauw besloot hij van zijn fascinatie voor fotografie zijn beroep te maken. Hij laadde samen met zijn broer bij de AGFA vestiging in Arnhem een bakfiets vol met fotorolletjes en andere fotobenodigdheden in en reed met de enorme voorraad-investering terug naar Veghel. In 1938 voltooide hij zijn fotografie-opleiding, behaalde zijn diploma en vestigde zich als ‘de eerste Veghelse foto-speciaalzaak’. Die fotovoorraad kwam hem trouwens goed van pas toen in mei 1940 de oorlog uitbrak: “voldoende om daarmee de hele oorlog uit te zingen!”
Gevarieerd tijdsbeeld van Brabant
“Mijn vader wist met zijn camera de mooiste beelden te vangen”, vertelt zijn zoon Francesco van Eerd. “Hij heeft zo’n duizend foto’s gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn beelden van de mobilisatie in 1939 in Veghel, Boekel en Zijtaart zijn nooit eerder getoond. De gebeurtenissen rond de operatie Market Garden heeft hij bij toeval vastgelegd, toen hij een colonne militaire voertuigen door de Veghelse straten zag manoeuvreren op weg naar Arnhem. Hij pakte meteen zijn camera en ging op pad.
Na de oorlog, toen het normale leven weer zijn intrede deed en materiaal weer beter beschikbaar kwam, richtte Johan zich in zijn winkel naast de gebruikelijke diensten zoals het maken van familiefoto’s en trouw- en bedrijfsreportages en pasfoto’s ook op de verkoop van apparatuur. Hij ging regelmatig op pad om veranderende straatbeelden van Veghel vast te leggen. De serie belangrijke gebeurtenissen in Veghel laat zien dat hij vaak ter plekke was, bijvoorbeeld tijdens het wielrennen (Ster van het Zuiden), kermis, Koninginnedag en andere feestdagen, jubilea en bijvoorbeeld ook bij de troonwisseling van Koningin Wilhelmina in 1948.
Bijzonder zijn de beelden van het rijke Roomse leven: van processies tot begrafenissen, inzegeningen, priesterwijdingen en kloosterfeesten. Ze tonen een klassiek beeld van vervlogen tijden. Tot slot is er het thema waarin markante mensen in de schijnwerpers staan.
Jan van Eerd en Emiel Verwijst hebben alle foto’s kort beschreven, waardoor deze goed doorzoekbaar zijn. Toch kan het zijn dat een beschrijving niet volledig is. Weet je meer over een foto? Reageer dan gerust en help mee om de collectie verder te documenteren.